Soomaaliya waxay kasoo kaban kartaa dhibaatooyinka haysta haddii si wadajir ah loo qaado tallaabooyin waara oo ku saleysan dib-u-heshiisiin, maamul-wanaag, horumarinta dhaqaale, iyo adkeynta amniga. Waxaa jira dhowr waddo oo loo mari karo sidii dhibaatada Soomaaliya looga gudbi lahaa?

 1. Dib-u-heshiisiin Bulshada

• Qabyaaladda oo la yareeyo: Bulshada waa in laga dhaadhiciyaa muhiimadda midnimada qaranka iyo ka gudubka qabyaaladda.

• Dib-u-heshiisiin dhab ah: In la abaabulo shirar lagu heshiisiinayo qabiilooyinka, siyaasiyiinta, iyo dadka Soomaaliyeed guud ahaan.

• Kor u qaadida kalsoonida bulshada: In bulshada lagu dhiirrigeliyo wada shaqeyn iyo isku duubni.

2. Dib-u-dhiska Dowladnimo Adag

• Siyaasad mideysan: Hoggaan Soomaaliyeed oo ka madax-bannaan faragelinta shisheeye, kana shaqeynaya danta qaranka.

• Dowlad-wanaag: In la dhiso hay’ado dowladeed oo xooggan, daah-furnaan leh, kana madax-bannaan musuqmaasuqa.

• Dib-u-habeynta federaalka: Awood-qeybsiga u dhexeeya dowladda dhexe iyo dowlad-goboleedyada waa in si cadaalad ah loo hagaajiyaa.

3. Amniga oo La Xoojiyo

• Ka adkaanshaha Al-Shabaab iyo kooxaha kale ee argagixisada: In ciidamada qalabka sida la taageero, la qalabeeyo, oo loo tababaro si ay u sugaan amniga dalka.

• Iskaashi caalami ah: In Soomaaliya ay la shaqeyso beesha caalamka si loo xoojiyo dagaalka lagula jiro argagixisada.

• Maamul amni oo waara: Amniga waa in lagu wareejiyaa hay’ado Soomaaliyeed oo awood leh, si loo yareeyo ku-tiirsanaanta ciidamada shisheeye.

4. Dhaqaale Xooggan oo Loo Dhiso Dalka

• Dib-u-dhiska kaabayaasha dhaqaalaha: In la hagaajiyo kaabayaasha muhiimka ah sida wadooyinka, dekedaha, iyo isgaarsiinta.

• Shaqo abuur: Dhalinyarada waa in la siiyo shaqooyin iyo fursado horumarineed si looga hortago inay ku biiraan kooxaha hubeysan.

• Ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah: Kheyraadka badda, dhulka, iyo macdanta waa in si mas’uuliyad leh loo isticmaalo.

5. Waxbarasho iyo Wacyi-gelin

• Waxbarasho la heli karo: In la sugo waxbarasho tayo leh oo la gaarsiiyo dhammaan bulshada, gaar ahaan dhalinyarada.

• Wacyi-gelin bulshada: In dadka Soomaaliyeed loo sameeyo barnaamijyo lagu fahamsiinayo muhiimada nabadda iyo dowlad-dhiska.

6. Xiriirka Caalamiga oo Wanaagsan

• Dib-u-dhiska xiriirka caalamka: Soomaaliya waa inay heshaa taageero caalami ah oo dhab ah oo ku saleysan horumarinta iyo xasilinta dalka.

• Deyn-cafinta: In dalka laga caawiyo bixinta ama cafinta deynta si dhaqaalaha loogu maalgaliyo horumar.

7. Ka Hortagga Abaaraha iyo Dhibaatada Cimilada

• Maareynta khayraadka biyaha: In la dhiso biyo-xireenno iyo kaabayaasha biyaha si looga hortago saameynta abaaraha.

• Deegaanka ilaalinta: In la qaado tallaabooyin lagu yareynayo nabaad-guurka iyo xaalufinta deegaanka.

8. Iskaashiga Dowlad-Goboleedyada iyo Dowladda Dhexe

• Xiriir shaqo oo wanaagsan: Dowladda federaalka iyo dowlad-goboleedyada waa inay si wadajir ah uga shaqeeyaan danta guud ee dalka.

• Awood-qeybsiga: Dowlad-goboleedyada waa in lagu xisaabtamaa si looga hortago cabashooyinka awood la’aanta.

Gunaanad

Dhibaatooyinka Soomaaliya lagama gudbi karo hal hab oo keliya; waxaa loo baahan yahay qorshe mideysan oo ballaaran, oo ka kooban waddooyin kala duwan. Midnimada, dib-u-heshiisiinta, iyo hoggaan daacad ah waa aasaaska horumarka. Soomaalida waa inay ka tanaasulaan danaha shakhsiga iyo qabiilka, si ay dalka ugu soo celiyaan sharafkii iyo horumarkii uu lahaan jiray.

Qoraa (  MASLAH DAHAIR OSMAN )