Soomaaliya waxay kasoo kaban kartaa dhibaatooyinka haysta haddii si wadajir ah loo qaado tallaabooyin waara oo ku saleysan dib-u-heshiisiin, maamul-wanaag, horumarinta dhaqaale, iyo adkeynta amniga. Waxaa jira dhowr waddo oo loo mari karo sidii dhibaatada Soomaaliya looga gudbi lahaa?

 1. Dib-u-heshiisiin Bulshada

• Qabyaaladda oo la yareeyo: Bulshada waa in laga dhaadhiciyaa muhiimadda midnimada qaranka iyo ka gudubka qabyaaladda.

• Dib-u-heshiisiin dhab ah: In la abaabulo shirar lagu heshiisiinayo qabiilooyinka, siyaasiyiinta, iyo dadka Soomaaliyeed guud ahaan.

• Kor u qaadida kalsoonida bulshada: In bulshada lagu dhiirrigeliyo wada shaqeyn iyo isku duubni.

2. Dib-u-dhiska Dowladnimo Adag

• Siyaasad mideysan: Hoggaan Soomaaliyeed oo ka madax-bannaan faragelinta shisheeye, kana shaqeynaya danta qaranka.

• Dowlad-wanaag: In la dhiso hay’ado dowladeed oo xooggan, daah-furnaan leh, kana madax-bannaan musuqmaasuqa.

• Dib-u-habeynta federaalka: Awood-qeybsiga u dhexeeya dowladda dhexe iyo dowlad-goboleedyada waa in si cadaalad ah loo hagaajiyaa.

3. Amniga oo La Xoojiyo

• Ka adkaanshaha Al-Shabaab iyo kooxaha kale ee argagixisada: In ciidamada qalabka sida la taageero, la qalabeeyo, oo loo tababaro si ay u sugaan amniga dalka.

• Iskaashi caalami ah: In Soomaaliya ay la shaqeyso beesha caalamka si loo xoojiyo dagaalka lagula jiro argagixisada.

• Maamul amni oo waara: Amniga waa in lagu wareejiyaa hay’ado Soomaaliyeed oo awood leh, si loo yareeyo ku-tiirsanaanta ciidamada shisheeye.

4. Dhaqaale Xooggan oo Loo Dhiso Dalka

• Dib-u-dhiska kaabayaasha dhaqaalaha: In la hagaajiyo kaabayaasha muhiimka ah sida wadooyinka, dekedaha, iyo isgaarsiinta.

• Shaqo abuur: Dhalinyarada waa in la siiyo shaqooyin iyo fursado horumarineed si looga hortago inay ku biiraan kooxaha hubeysan.

• Ilaalinta kheyraadka dabiiciga ah: Kheyraadka badda, dhulka, iyo macdanta waa in si mas’uuliyad leh loo isticmaalo.

5. Waxbarasho iyo Wacyi-gelin

• Waxbarasho la heli karo: In la sugo waxbarasho tayo leh oo la gaarsiiyo dhammaan bulshada, gaar ahaan dhalinyarada.

• Wacyi-gelin bulshada: In dadka Soomaaliyeed loo sameeyo barnaamijyo lagu fahamsiinayo muhiimada nabadda iyo dowlad-dhiska.

6. Xiriirka Caalamiga oo Wanaagsan

• Dib-u-dhiska xiriirka caalamka: Soomaaliya waa inay heshaa taageero caalami ah oo dhab ah oo ku saleysan horumarinta iyo xasilinta dalka.

• Deyn-cafinta: In dalka laga caawiyo bixinta ama cafinta deynta si dhaqaalaha loogu maalgaliyo horumar.

7. Ka Hortagga Abaaraha iyo Dhibaatada Cimilada

• Maareynta khayraadka biyaha: In la dhiso biyo-xireenno iyo kaabayaasha biyaha si looga hortago saameynta abaaraha.

• Deegaanka ilaalinta: In la qaado tallaabooyin lagu yareynayo nabaad-guurka iyo xaalufinta deegaanka.

8. Iskaashiga Dowlad-Goboleedyada iyo Dowladda Dhexe

• Xiriir shaqo oo wanaagsan: Dowladda federaalka iyo dowlad-goboleedyada waa inay si wadajir ah uga shaqeeyaan danta guud ee dalka.

• Awood-qeybsiga: Dowlad-goboleedyada waa in lagu xisaabtamaa si looga hortago cabashooyinka awood la’aanta.

Gunaanad

Dhibaatooyinka Soomaaliya lagama gudbi karo hal hab oo keliya; waxaa loo baahan yahay qorshe mideysan oo ballaaran, oo ka kooban waddooyin kala duwan. Midnimada, dib-u-heshiisiinta, iyo hoggaan daacad ah waa aasaaska horumarka. Soomaalida waa inay ka tanaasulaan danaha shakhsiga iyo qabiilka, si ay dalka ugu soo celiyaan sharafkii iyo horumarkii uu lahaan jiray.

Qoraa (  MASLAH DAHAIR OSMAN )

Maxa keeno burburka qoyska waa su’aal muhiim ah, waxaana sababi kara dhowr arrimood oo bulshada iyo qoysaska la xiriira. Qodobada ugu waaweyn ee sababa burburka qoyska waxaa ka mid ah?

 1. Isfaham La’aan iyo Isgaarsiin Daciif ah

• Haddii lamaanaha isku fahmi waayaan habka ay wax u wada xiriiraan, waxay dhalin kartaa muran iyo kalsooni darro.

• Isgaarsiinta wanaagsan ayaa muhiim u ah qoyska si loo xalliyo dhibaatooyinka.

2. Lacag La’aan iyo Dhibaatooyin Dhaqaale

• Dhaqaalaha daciifka ah ama isku dhac ku saabsan sida lacagta loo maamulo waxay keeni kartaa khilaaf xoog leh oo burburiya qoyska.

3. Aaminaad La’aan

• Khayaanada (jacaylka dhinac kale la galaan) ama shakiga lamaanaha dhexdooda ayaa ah sababaha ugu badan ee burburka qoyska.

4. Faragelin Dibadda ah

• Ehelka, saaxiibbada, ama dad kale oo faragelin ku sameeya arrimaha qoyska waxay abuuri karaan muran iyo xasillooni darro.

5. Xadgudub (Jidheed ama Maskaxeed)

• Xadgudubka jidheed, afka ah, ama maskaxeed waxaa ka dhalan kara niyad jab iyo in xiriirka lamaanaha uu burburo.

6. Diinta iyo Dhaqanka oo la iska indha tiro

• Haddii midkood ama labaduba ay ka weecdaan diinta ama dhaqanka wanaagsan ee hanuuniya qoysaska, waxaa iman kara kala fogaansho iyo burbur.

7. Carruurta iyo Xaaladaha Tarbiyadda

• Haddii lamaanaha isku fahmi waayaan tarbiyadda carruurtooda, waxay dhalin kartaa isku dhac.

8. Dhibaatooyin Caafimaad iyo Maskaxeed

• Dhibaatooyinka caafimaadka maskaxeed sida stress, niyad jab, ama culeysyo kale waxay saameyn ku yeelan karaan qoyska.

Si looga fogaado burburka qoyska, waa muhiim in lamaanaha ay isku dayaan:

• Xiriir wanaagsan oo daacad ah.

• Xallinta khilaafaadka si wada jir ah.

• Ka fogaanshaha faragelinta dibadda.

• In la raaco diinta, dhaqanka wanaagsan, iyo talo qaadashada marka loo baahdo.

Ma u baahan tahay talooyin gaar ah oo kusaabsan qodobkan?